De kleipoppetjes

Na een hele middag printen, hebben we nu 80 foto's uit het bakstenen tijdperk. Johny, die ons project maar al te leuk vindt, gaat weer met ons mee. Ook de doos vol medicijnen gaat op de brommer. Wanneer we voor de tweede keer de vlakte op rijden wordt er raar gekeken. 'Wat doen die twee blanken hier nu weer?' Ze wijzen naar de zon 'veel te heet' en we moeten in het kleine bamboehuisje plaatsnemen in de schaduw. De foto's worden grondig bekeken en uitgedeeld aan de eigenaar. De kinderen kijken verbaasd naar hun zelfportret. Het is de eerste foto in hun leven die ze van zichzelf hebben. Ze rennen de vlakte op om het aan hun familie te laten zien. Ondertussen geven wij uitleg over het gebruik van alle medicijnen. Johny legt in een schriftje vast wat ze hebben gekregen, waarvoor het gebruikt moet worden en vertelt dat ze moeten bijhouden wat aan wie wordt uitgegeven. Aan de kinderen vraagt hij of ze hun handen willen laten zien en kijkt of deze schoon zijn. Vervolgens vertelt hij over handen wassen. Lijkt me een moeilijke opgave in deze kleimassa, met slechts 1 waterput. Verschillende keren worden we bedankt en er wordt hard gezwaaid als we verder gaan. We krijgen zelfs kushandjes.

Ook de hardwerkende kleipoppetjes staan op de foto. We proberen het werk zo min mogelijk te onderbreken, wat mislukt, omdat iedereen door het dolle is van de foto's. Snel gaan ze verder, de foto steken ze in de grote berg klei. (waarom we ze allemaal plastificeren? Nou, hierom!)

Wanneer alle foto's hun eigenaar hebben gevonden en er nog wat vergeten kinderen zijn vastgelegd, gaan we verder door de snik hete baksteenwereld. Een stuk verder worden we welkom geheten door het opperhoofd van dit baksteendorp. We moeten plaats nemen in een stoel, krijgen een soort van nep redbull en vertellen waar we vandaan komen. De kinderen komen voorzichtig kijken. Zodra we ook maar onze camera tevoorschijn halen, schieten ze snel achter een berg stenen. Maar ook hier geldt, zodra er één schaap over de dam is...

Terug in het guesthouse vraagt iedereen zich af wat wij nou eigenlijk doen. Terwijl iedereen zich druk maakt over een planning, om zoveel mogelijk bezienswaardigheden in 28 dagen te proppen (de lengte van je visum), maken wij ons druk over hoe we 500 foto's moeten verdelen over alle arme kindjes. Dus voor ons geen Golden Rock of wat dan ook.

Vanaf een plastic stoel genieten we van de zonsondergang en wat onbestemde gefrituurde snacks. We krijgen gezelschap van een lokale man, die vertelt dat hij net van een begrafenis vandaan komt. Hij draagt een keurige zwarte longhi en donker overhemd. Zijn Engels is redelijk, maar moeilijk te volgen en iedere zin sluit hij af met hard gelach. Het is een advocaat, althans, dat was hij. Na zijn studie ontplooide hij politieke activiteiten tegen het regime. Vier keer werd hij opgepakt. Vorig jaar kwam hij vrij, volgens hem door een hele berg geluk. 3,5 jaar zat hij vast in de zwaarste gevangenis van heel Myanmar, Insein. De beelden uit de film The Lady komen bij me naar boven en ik krijg rillingen. Hokken waar je je hond nog niet in zou stoppen, eten wat op de grond wordt gegooid. 3,5 jaar heeft deze man als beest geleefd, is gemarteld en zelfs zijn been is opzettelijk gebroken, maar hij lacht breeduit met een mooie mond vol tanden. Die overigens niet echt zijn, want die zijn eruit geslagen. Zijn baan als advocaat kan hij vergeten. Verschillende keren heeft hij de overheid gevraagd om zijn papieren terug te krijgen, maar zonder resultaat. Hij heeft zich erbij neergelegd en werkt nu als triksja driver (een fiets riksja). Zijn vrouw en dochter heeft hij moeten verlaten, omdat hij hen in gevaar bracht. Samen met zijn 19 jarige zoon woont hij nu in Moulmein en schraapt zijn geld bij elkaar met fietstochtjes. Op de vraag of de situatie in het land nu verbeterd is, antwoord hij dat het de overheid zich beter voordoet, maar achter de schermen weinig is veranderd. De komst van toeristen is positief. Het brengt veel werkgelegenheid met zich mee en toeristen zijn veilig. De bevolking echter nog steeds niet. Natuurlijk is er wel meer vrijheid. Hij kan nu met ons openlijk over politiek praten, terwijl hij hier iets meer dan een jaar geleden nog voor opgepakt zou worden. Toch is hij voorzichtig, want overal zijn ogen. Nog steeds. Maar hij is maar een triksjadriver, dus ze kunnen hem niets afpakken. Hij lacht. Net als alle andere Birmezen. Maar die lach is slechts de buitenkant. Hun hart huilt. Aung San Suu (zie film The Lady) is volgens hem een tikkende tijdbom. Zelfs al zou hij een gratis ticket krijgen om met haar mee te gaan naar bijvoorbeeld Europa, zou hij dat niet doen. Hij verwacht dat er ieder moment een aanslag op haar kan worden gepleegd. In 2015 zijn er verkiezingen. Alle hoop is daarop gevestigd. Heel Myanmar praat hierover. Hij wacht af, observeert en trekt dan pas conclusies. Hoop heeft hij weinig. Een combinatie van een militair regime en een democratie is volgens hem onmogelijk 'I die or you die'. En de generaals zullen zich niet van hun troon laten verstoten. Een week geleden is hij aan zijn rug geopereerd. Hernia. Maanden kon hij nauwelijks werken en had dus geen inkomsten. Op de vraag of zijn zoon niets voor hem kon beteken, antwoordt hij dat de nieuwe generatie niet weet hoe het echte leven werkt. Zij zijn monddood gemaakt. Ze hebben geen Engels geleerd, alcohol en drugs werden gestimuleerd, puur om te voorkomen dat ze politiek actief zouden worden. Nee, aan zijn zoon heeft hij niets. Zelf gaat hij volgende week weer naar Yangon. Er is een belangrijke bijeenkomst. Bang is hij niet. Wat kan hem nog gebeuren...