Het bakstenentijdperk

Goedemorgen Moulmein! We hebben de eerste overnachting in ons slachthuis overleefd. Wanneer het spitsuur voorbij is bij de 'receptie' en alle reizigers op weg zijn geholpen, bespreken wij onze plannen voor de aankomende dagen. Johny (hij heeft natuurlijk een compleet andere naam, die wij, net als alle andere namen hier in Myanmar, nooit gaan onthouden) luistert aandachtig naar ons foto project. Meteen begrijpt hij wat we bedoelen en belooft ons morgen naar afgelegen dorpen te brengen. Vandaag dan eerst maar eens de omgeving verkennen per fiets. Fietsen is hier net als in Nederland, de normaalste zaak van de wereld. De wegen zijn iets minder en je moet uitkijken dat de inhoud van fietsmandje niet ontsnapt, maar vergeleken bij de trein valt het gestuiter best mee. We parkeren de fietsen bij de drukke markt. Op slot is niet nodig, want van alle kanten zijn we al gesignaleerd. Overal maken we een praatje. We proeven nootjes, krijgen kleine appeltjes en geplastificeerde plaatjes van Aung San Suu. De vrouwen vinden het wel gezellig met ons en er wordt lekker gegiecheld en gelachen. We verlaten de markt met een kilo geroosterde bonen, een kilo mandarijnen en muggenspul.

Met aan de ene kant de zee, en de andere kant de heuvels met gouden pagodes, is Moulmein een bijzonder stadje. We fietsen langs kerken, moskeeën, Hindoe tempels en kloosters en dat allemaal naast elkaar. De mengelmoes van religies gaat hier prima samen. We lunchen in een theehuis. Doorgaans de plek waar mannen samen hangen en bollywood films op tv kijken. De aandacht verslapt wanneer wij binnenkomen. We nemen plaats op de plastic kinderkruk (oh wat is het toch fijn dat ik overal met m'n voeten bij de grond kan) en bestellen iets van de kaart. Een oud, krom mannetje met wandelstok strompelt het theehuis binnen. Hij kijkt ons met grote ogen aan, doet net alsof hij even naar de tv kijkt en komt weer terug. De rode gebreide muts zakt ver over zijn ogen.

We springen met z'n tweeën achterop een brommertje om naar de zonsondergang te kijken. De oranje bal zakt weg in het landschap vol glinsterende torentjes. Het ritje hoeven we niet te betalen, zegt de vriendelijke chauffeur. 'S avonds eten we op het plastic terras met keuze uit alle soorten groenten en vlees die je je voor kunt stellen. Van Saté en aardappelen tot wortel en varkensneus.

Met twee brommers (en chauffeur) vertrekken we naar een dorpje op ongeveer 45 minuten rijden van Moulmein. Het uitzicht is werkelijk prachtig. De weg slingert zich door een tropisch landschap met aan weerszijden meters hoge palmbomen. Toch wordt op sommige plekken al goed gebouwd. Ik zie een enorm braakliggend terrein waar volgens de aankondigingsborden sportvelden komen. Verderop zijn kilometers lang rubberbomen aangeplant. De oorspronkelijke vegetatie is compleet verdwenen.

Onderweg maken we een koffiestop. Aangezien we gewoon op de stoep zitten, zijn we een behoorlijke bezienswaardigheid. Voorzichtig wordt er onze kant op gegluurd. Wanneer wij terug lachen of een praatje maken is het ijs gebroken. Vanuit de paardenkar wordt er naar ons gezwaaid. Dit is nog steeds het lokale vervoermiddel hier. De grote houten wielen lijken zo uit de middeleeuwen te zijn gerold.

We verlaten de verharde weg en hobbelen over rode stoffige zandpaadjes, tot we uitkomen bij een soort van maanlandschap. Een grote, kale vlakte met hier en daar wat bamboe huisjes en overal bakstenen die liggen te drogen. De grond is gescheurd. Alsof het maanden niet heeft geregend. Met de hand wordt de klei uitgehakt. Metersdiepe kuilen worden leeggeschept. De klei wordt in bakken op de hoofden van de vrouwen naar boven gedragen. Er komt nauwelijks een machine aan te pas. Ook kinderen werken keihard mee om deze bakstenen planneet in stand te houden. Zodra de klei de juiste vorm heeft wordt deze op het veld te drogen gelegd. Na het drogen, worden de stenen afgebakken in, van bakstenen gemaakte, ovens. De werkdag begint om 4.00 uur 's ochtends en gaat door tot 18.00 uur. Tussendoor een uurtje pauze, 7 dagen per week. De zon brandt op mijn hoofd. Op de gehele vlakte is geen schaduw te bekennen. Hoe houden ze het vol.

De dorpjes die zijn ontstaan rondom de baksteen productie, bestaan uit migranten vanuit diverse plaatsen in Myanmar. Ieder jaar worden de dorpen opnieuw gebouwd met wat palmbladeren en bamboe, omdat de inwoners tijdens het regenseizoen naar huis gaan. De bakstenen drogen dan namelijk niet. Er is stroom via een aggregaat en er zijn op de gehele vlakte geen sanitaire voorzieningen.

Na enige aarzeling komen de eerste kinderen voorzichtig een kijkje nemen. Ze hebben zelden of nooit een blanke gezien en vinden ons maar eng. Onze gids, Johny, heeft voor save the children gewerkt en weet met een grapje het ijs te breken. Een voor één komen ze voor de camera en vinden het prachtig zichzelf terug te zien op het kleine schermpje. Het voelt vreemd om hier als toerist rond te lopen terwijl er gewoon keihard gewerkt moet worden. Johny heeft aan het dorpshoofd verteld, dat we morgen terug komen met de foto's, maar voor de kinderen moet het nog een verrassing blijven. Zo voelen we ons wat minder bezwaard. De huisjes staan in kleine rijen opgesteld over de gehele vlakte. Hier en daar loopt een kip en een kudde ossen, verder overal donkere rookpluimen uit de ovens.

Vol ongeloof staren we naar de bakstenen productie. Mannen en vrouwen zijn nauwelijks te onderscheiden door alle klei resten op hun gezicht, armen, benen en handen. Deze twee rare blanken doorbreken hun dagelijkse sleur, en de baksteenproductie loopt direct vertraging op. De baas is hier niet blij mee en kijkt boos onze kant op. We laten de lachende kleipoppetjes achter in hun baksteenwereld.

Op onze brommertjes doorkruisen wij deze vreemde, bloedhete planneet. Bij de volgende huisjes stoppen we voor nog wat foto's en ik haal de speelgoed autootjes van m'n neefjes tevoorschijn. Zij hebben besloten dat een deel van hun autocollectie naar de arme kindjes in Myanmar mocht. Ik kniel op de grond en stal het wagenpark uit op de uitgedroogde klei vlakte. Kinderen komen om me heen zitten en één voor één krijgen de autootjes een nieuwe eigenaar. Dergelijk speelgoed hebben ze hier nog nooit gezien. Ze vinden het geweldig! Terug in het guesthouse blijkt de gids ook heel graag autootjes te willen voor zijn kinderen en zelfs de rijke eigenaar van het guesthouse, die de dikste auto van de stad rijdt, wil er één voor zijn kleinkind. Lieve neefjes, of jullie de volgende keer dus opnieuw jullie wagenpark willen inkrimpen.

In baksteenwereld zijn geen medische voorzieningen. Iets simpels als paracetamol en betadine hebben ze niet. We vertellen de gids graag medicijnen te willen kopen om uit te delen en komen terecht op één of andere gekke jaarmarkt met kraampjes vol medische toestanden. Natuurlijk worden we van alle kanten welkom geheten, krijgen tassen vol flyers over vitaminepillen, en moeten zelfs zitten en eten. Ondertussen regelen we dozen met paracetamol, betadine en diarree remmers. Voor de pleisters en verband moeten we naar het ziekenhuis. De apotheek in het ziekenhuis is een bezienswaardigheid op zich. Wonderlijk hoe ze hier überhaupt iets kunnen vinden. Van de grond tot het plafond liggen pillen, verbandjes, dozen, injectienaalden, noem maar op. Volgens mij kopen we alle verband op en alle pleisters. Met een volle doos EHBO middelen vertrekken we terug naar het guesthouse, waar de rest van de toeristen druk praat over de verschillende pagodes ze hebben gezien. Pagodes? Wij waren op de baksteenplanneet.